REÏNCARNATIE EN CHRISTENDOM - WATER EN VUUR? [Essay van 16 april 1999] Lezing voor de Christengemeenschap te Amsterdam
"Zien
we 2000 jaar Christendom als een brede rivier traag door oneindig
laagland gaan, dan is Reïncarnatie daartegenover ketters ergo vuur; maar
is niet toch de stelling te inverteren door Reïncarnatie te zien als
het ritmisch meest vanzelfsprekende op d'aard waardoor dientengevolge
het Christendom vuur...?"
"Deze vergelijking is reëel", verklaart de spreker Maarten Udo de Haes (Den Haag) op 14 april 1999 voor een gehoor in de (antroposofische) Christengemeenschap te
Amsterdam uit eigener ondervinding: acht a negen jaren geleden werd
door 'n zeker Interkerkelijk Vormingswerk en Studentenpastoraat een
colloquium gehouden over onderhavig brisant onderwerp, waar vooraf als
omen al niet minder dan drie maal verhit werd praevergaderd of de titel eigenlijk niet "Christendom en Reïncarnatie" dan wel "Christendom of Reïncarnatie"
moest heten, met als uiteindelijk resultaat dat genodigde sprekers als
Alers en (de dolende ridder) Harry Kuitert ijskoud wegbleven..., waarop
De Haes het rijk alleen had.
Het
evaluatierapport heeft dit angstige weghollen voor het nageslacht
genotuleerd om de traditionele Kerk haar status quo van Reïncarnatie
eens goed te laten demonstreren:
òf het is irrelevant
òf men acht het heus wel interessant maar beschouwt zich in casu als incompetent.
De
Haes provoceert de Kerken met de stelling dat zij hierin wel mòeten
belangstellen, het onderwerp serieus nemen en stelling bepalen. In de
recente film "Shakespeare in love" wordt bezoekers op weg naar The Globe
door drommen geestelijken in habijt voorgehouden, dat theaterbezoek
strijdig is met en zondig is volgens het Christelijk geloof, waarna we
later diezelfden notabene gniffelend op de banken zien...
Talloos zijn uitspraken en citaten over Reïncarnatie.
De H. Olaf (11e eeuw) in Noorwegen zou deze oergedachte bij zijn kerstening hebben afgezworen om haar later
zelfs opvliegend te bestrijden, wat hij voorheen zo vanzelfsprekend
achtte. Keizerin Elisabeth van Oostenrijk in haar journaal, Henri Ford
en zelfs Benjamin Franklin op geestige wijze gaven blijk van hun
persoonlijke opvatting. Voegen we daarbij zo duizenden 'bdes' (=bijna-dood-ervaring, mv), dan hebben we de Reïncarnatie ‘in aanzet’ im Griff,
maar bewijsbaar is niets. Echter, er zijn teveel indiciën om ze niet
serieus te nemen. Edoch “met 'bewijs' worde toch uiterst voorzichtig
omgesprongen, ja zelfs afgeraden!”, moneert De Haes, "Verder dan de
eigen overtuiging en toepassing voor eigen leven zoude niet mogelijk
moeten zijn. Geloof je keihard niet, gelijk de atheïst die schertst dat
'als God bestaat ik atheïst ben', dan is alles natuurlijk charlatanerie;
maar waarom zouden we zó kritisch ons opstellen als de
vanzelfsprekendheid zó persoonlijk & krachtig wordt doorvoeld?"
Een drietal indiciën uit de Bijbel.
Eindigt
Malakias 4, 6 met de voorspelling van de wederkomst van Elias, het NT
volgens Mattheus 3 sluit daar 'naadloos' op aan met het optreden van
Johannes de Doper. Nicodemus (Johannes 3) vraagt over de wedergeboorte,
waar de Canisius snelst annoteert dat dit een geestelijke, derhalve
niet-letterlijke (dus bovennatuurlijke) wedergeboorte is. We kunnen
zonder meer stellen dat het vanzelfsprekende der oergedachte van
Reïncarnatie niet altijd expliciet is behoefd vermeld te worden, maar te
bewijzen valt er wederom niets.
Toch twijfelde Erasmus
niet dat er weldegelijk onwelgevallige passages uit de Bijbel geschrapt
zijn geworden. Wellicht duidelijk is deze vanzelfsprekendheid bij de
leerlingen voelbaar als zij de blindgeborene beschouwen als 'n gevolg
van 'n zeker onrein verleden? (Johannes 9) wat, stel ik, ieder
in die tijd en lang erna bij de mankgeborene al als een duivelse
invloed zag. Ieder voor zich blijft vrij, wat we ieder gunnen.
Origenes
sprak over de ‘anteriores causae', waarmee prae-existentie zij bedoeld,
wat weer een verschil inhoudt met het begrip Reïncarnatie:
'vóór-waarden', we nemen iets mee van het oude. De groeiende en bloedige
felle tegenstand culmineerde in een veroordeling van diens leer en
school op het 5e œcumenische Concilie Constantinopel II (553) en jaren
later van de persoon Origenes zelve. (Ik weet dat Augustinus zijn
opvattingen al bestreed en dat in de Scholastiek Thomas zijn naam
consequenterwijs verzweeg.)
Zo blijft Reïncarnatie officieel ontkend*,
immers
het begrip 'voorgeboorte' is strijdig met de creatio ex nihilo. Het
gehele, nu Europese gebied heeft vormen van prae-existentie gekend en
Richard Wagner haakt hierop in, Kundry in de Parsifal tijdens een vorig
leven het sterven van Christus spottend te hebben laten aanschouwen. En
wat in de Aziatische werelden zo gewoon is, Reïncarnatie, zo de film
'The Buddhas of Siam' (Thailand) in de Nieuwe Kerk januari 1996 begon! Ikzelf vermoed dat de missionarissen van Europa's befaamde kerstening niet ambigue te werk wilden gaan en zich dus restrictten tot de nieuwe leer.
Een loerend gevaar
voor
de begrippen van Reïncarnatie en prae-existentie schuilt in uitwassen
als het Indiaas kastenstelsel tot het misachten van een geboorte met
handicap. Dan werkt 'n 'karma' eerder verdoemend en discriminerend. Maar
uitwassen van elke leer of wereldbeschouwing, ook die van de
Christelijke, zijn nog geen grond het geloof an sich
te verwerpen. Er blijft bij de traditionele Kerken derhalve een
focussering op het leven-nü, wat maar een deel van de Waarheid is. Zo
denk ik ook wel, in modestia.
Amsterdam, 16 april 1999
*
De Abbaye Saint-Joseph de Clairval (F) geeft tegenargumenten op, inzake
de 'heidense Reïncarnatie' in haar maandelijks schrijven van
Allerheiligen 1997:
· Reïncarnatie is een theorie van zelf-verlossing i.p.v. De Verlossing door Jezus Christus;
· De (R.K.) leerstelling over het bijzondere oordeel (na de dood) wordt onaannemelijk (KKK 1021,1022);
· Disovereenkomst met de (R.K.) opstanding der lichamen (KKK 1059);
maar
stelt tevens dat in de Westerse wereld de Reïncarnatie ook op een
positieve wijze wordt voorgesteld alle menselijke verlangens niet in één
enkel bestaan te realiseren en correctief op te treden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten