Moderne Theologie in de Nieuwe Bijbelvertaling - drs. Martie Dieperink

Lezing door drs. Martie Dieperink (geb. 1943) op 19 april 1997

Voor de St-Nicolaasacademie te Amsterdam

“Een pijnlijke zaak” is de verzuchting waarmee Martie haar lezing begint. Niet de Katholieke Bijbelstichting (KBS) maar de Heilige Geest is het hoofd voor de kerk. Hier is nu de Willibrordvertaling verschenen (na de Canisius die wij in onze jeugd bezaten en ik van Toon Bongers een prachtig exemplaar gekregen heb). Alleen bisschop Bomers was tegen. Martie heeft recensies gelezen en ze is zich doodgeschrokken. Natuurlijk ook die van Prof. Jan van der Ploeg die (tot zijn laatste snik) fel van leer trekt.

Het fraaie is dat kardinaal Simonis als in België kardinaal Daneels hebben ondertekend! Martie stelt dat Simonis bedrogen is geworden…

Geen leerstelligheden in de nieuwe teksten, dit was een vooropgezette bedoeling. Is het dogma dan een (psychische) belasting? Dan zijn er modernistische ideeën (Martie’s woord) ingeslopen! Wat is die ideologie dan? Een duidelijk antwoord: vrijzinnig protestantisme! Zelf is Martie orthodox.

Martie stelt het 2^e Œcumenisch Vaticaans Concilie naast/tegenover het orthodox protestantisme.

          1. De Bijbel is niet slechts menselijk doch bezit de inspiratie van de Heilige Geest, het Woord van God in het Oude Testament en het Nieuwe Testament. Het is heilig en canoniek.

          2. Gods Openbaring gaat het menselijk verstand te boven. Nu is wetenschap best mogelijk (hoor) maar de Bijbel alleen wetenschappelijk bekijken als (voorwaardelijk) het verstand is verlicht door het geloof. Het verstand is niet autonoom want het verstand staat onder de geopenbaarde Waarheid. (Toevoeging van mij: Spinoza postuleerde de autonomie van het verstand met als navolger Prof Leo Polak.)

Wetenschap is intellectueel, een breuk met traditie. Niet alleen de 40 fouten maar het gehele grondprincipe is foutief. Interpretatie kàn persoonlijk zijn. Maar dan heeft ieder zijn eigen theologie! Martie noemt Luther, Calvijn en Zwingli. Verlichting: Bijbel anders bekijken. Spinoza stelt de niet-transcendente God, het Oude Testament anders gelezen. De Pentateuch van Mozes is Gods openbaring. Spinoza zegt: Mozes schreef deze niet, de mensen waren nog zo primitief. Dit standpunt is achterhaald: we zeggen nu wel geïnspireerd door God. Moderne Bijbelwetenschap is louter hypothese.  Mundus vult decipi, ergo decipiatur. Maar de ideeën zijn verspreid en deze zijn

hardnekkig.

Het Nieuwe Testament: Lessing, een vrijmetselaar. (Toevoeging van mij: hier begint het liberale protestantisme, een prachtige serie uitzendingen Stationen des liberalen Protestantismus 2015 en 2017 op de Deutschlandfunk, ook over Troeltsch, Tillich, Von Harnack, Schleiermacher en Bultmann.)

Het NT is menselijk. Overdenkingen uit later tijd, dus verdraaiingen. Het wordt menselijke theologie. De vrijzinnigheid is ontstaan, op zich wel eerlijk. Maar Opstanding is fantasie. Schillebeeckx zegt het ook maar anders.

Nico Terlinde: Opstanding is louter herdenking, een moderne trend. Bultmann ontmythologiseerde de Bijbel: alle bovennatuurlijke is mythe te denken aan de Trinitas, de godheid van Jezus, de onbevlekte ontvangenis, de wonderen, de inspiratie van de H. Geest en de profetieën.

Allen spreken over God is menselijk, zegt men nu. Niemand heeft ooit God gezien (Toevoeging: Denk hier aan de grappige interpolatie van de Joden in Oscar Wilde’s Salome). De enig geboren zoon…, deze zinnen van Martie heb ik niet verstaan.

Schiller, drs. Lucas Grollenberg O.P. (1916-1997, leerling van) evenzo progressieven.

Ellen van Wolde gelooft niet (meer) in de zondenval. Landelijke bekendheid van haar licht-/donkerscheiding OT uit 2009. Maar goed dat Eva (de appel) heeft gegeten zodat de evolutie kon beginnen!

Je moet altijd iemands proefschrift lezen om de schrijver te leren kennen. Zo deed ik ook.

Wim Weren (Tilburg U) is zelfs marxist geworden. En deze gaat een herziening leiden?

Zelf bekent Martie in de 60^er ook progressief geworden te zijn maar ze is ervan teruggekomen.

Nu: half-nomadisch, cultuurgebonden uitdrukkingen, de wijze van verwoording, all zu menschlich dus. Wij zeggen: openbaring, dóór mensen heen, Jezus is God en mens, Bijbel is Gods woord en mens.

Acht Meibeweging: ook zo modern, cultuurgeboden, natuurproduct maar dat is dan nà.

Prof Wim Beuken S.J. te Leuven, Martie heeft zijn dissertatie gelezen. Deze is in zijn denken vrijzinnig protestants. Lid van de pauselijke Bijbelcommissie. Ziet “lagen” in profetieën.

Martie heeft 1 jaar te Heidelberg gestudeerd. Namen die ik niet kan verifiëren zijn Von Rath, Westermann beiden liberaal en een zekere Friesen, haar leermeester.

De vier evangeliën zijn vóór de voorspelde ondergang geschreven maar nu zegt men nà Jeruzalem. Alles is in latere tijd gemaakt geworden. Van de brieven zegt men: de 1^e 100 nCr altijd echt, de 2^e wel echt maar twijfel, te veel gelijkend op Paulus. Silas (diens naam hoor ik ook niet elke dag) werkte met Petrus en Paulus als beider secretaris. Voor Martie zit hier de clou.

De H. Geest is hoofd van de kerk. Bij nood richten tot God. Catharina van Siena: Tranen en bidden. Roomskatholicisme en protestantisme herkennen elkaar nu. Maria is geschrapt (!), het Wees Gegroet is weggemoffeld, kortom de genade is weg.

Einde lezing.

Naar aanleiding van vragen noteer ik enkele trefwoorden:

Hemelen zijn Egyptisch, boven en onder, cultuurgebonden bij Mozes.

Deze Bijbel is vrouwvriendelijk gemaakt, Brüder is in Duits broeders en zusters.

Paulus: nà doop geen verschil meer tussen man en vrouw. Toch is geen diaken vrouw…

Canisius is … (onduidelijk).

KBS Frechheit, om de verdiensten.

Mijn vraag: de nieuwe vertaling is niet in de liturgie, wel in catechisatie.

Het mysterie is weg, geprofaniseerd (Bodar).

Vindt, gevonden, nu zegt men ontmoeten.

In de Oude Wereld (78 nCr) werd de Godheid nog beleden, nu weg.

Staatenvertaling, de taal begrijpen. Martie kent Hebreeuws, (verplicht protentamen in de theologieopleiding).

Het Boek alleen voor aanvangers.

NBG Groot Nieuwsbijbel, heus niet slecht. Een nieuwe editie in bewerking, vreze: nog moderner!

Zaligsprekingen gewijzigd in Gelukkigsprekenden.

Protestantse Bijbels bezitten geen glossen omdat er geen officieel leergezag is. Nu heb ik het NT van de doopsgezinde Herman Bakels (1908¹, 1920³) vol voetnoten maar die zijn dan ook persoonlijk. Maar de Dortsche Synode voor belijdenis bestaat nog altijd, toch wel wat leergezag… en mooi niet beter dan de RKK. Martie: Leergezag is nodig!

H. Geest werkt nooit individualistisch, alleen op groepen als concilies, dus gezamenlijkheden. Anders zou dit verdeling in de hand werken.

EO steeds positiever t.a.v. de RKK alhoewel de naam Maria nog taboe.

Martie kent een dominee die de rozenkrans bidt.

Dominees die zieken zalven, Roomser kan het niet.

Martie valt op door het woord Bijbel te prononceren als ”baibel”, ik denk niet van haar Heidelbergse roots!

Martie gaf in 1989 al een lezing getiteld:

“Het emancipatiebeleid: bevrijding of misleiding” Drs. Martie Dieperink

(Ned. Herv. Theologe)

In 1991 New Age en Christelijk Geloof” Drs. Martie Dieperink

(ned. herv. Theologe)

En tenslotte in 1997 “Moderne theologie in de nieuwe-Bijbelvertaling” Mevr. Martie Dieperink

(Theologe). Hier dus een resumé.

Noten: Van voornoemde uitzendingen Deutschlandfunk bezit ik copie)